Xã hội
Ngoại giao gấu trúc của Trung Quốc gây tranh cãi
Trung Quốc gửi gấu trúc tới nhiều nước nhằm tăng cường quan hệ ngoại giao, nhưng gần đây gây tranh cãi khi một số con được cho là “bị ngược đãi”.
Trung Quốc gửi gấu trúc tới nhiều nước nhằm tăng cường quan hệ ngoại giao, nhưng gần đây gây tranh cãi khi một số con được cho là “bị ngược đãi”.
Vào đầu tháng 2, có nhiều người Trung Quốc biểu đạt sự tiếc thương khi Le Le, một trong hai con gấu trúc đã được Bắc Kinh chuyển tới Mỹ cách đây 20 năm, qua đời tại Sở thú Memphis, Mỹ. Họ cũng cảm thấy bức xúc khi nhìn thấy Ya Ya, đồng hành của Le Le ở Mỹ, xuất hiện với hình ảnh gầy gò, yếu đuối, hoàn toàn trái ngược với hình dáng tròn trịa và bộ lông bồng bềnh như trước đây.
Nhiều người Trung Quốc đã bị sốc và cảm thấy đau buồn trước tình trạng của cặp gấu trúc. Một số người tin rằng chúng không được chăm sóc đúng cách, thậm chí bị “hành hạ”, dù Sở thú Memphis đã nhiều lần phủ nhận điều này.
“Đối xử với quốc bảo của chúng tôi như vậy là hành động khiêu khích Trung Quốc” một người dùng trên mạng xã hội Weibo phản đối. Nhiều người Trung Quốc cũng yêu cầu lấy Ya Ya trở về đất nước ngay tức thì.
Global Times, một tờ báo thuộc People’s Daily, tổ chức thông tin truyền thông chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã viết trong một bài đăng vào tháng 3 rằng, để đáp ứng sự quan tâm của công chúng, một nhóm chuyên gia Trung Quốc đã được điều đến Mỹ để điều tra nguyên nhân cái chết của Le Le và kiểm tra tình trạng sức khỏe của Ya Ya.
Theo đánh giá của nhóm chuyên gia này, gấu trúc Le Le đã qua đời vì căn bệnh tim, không phải do sự ngược đãi, và Ya Ya đang ổn định, mặc dù có mất lông do mắc phải bệnh ngoài da.
Tuy nhiên, Ya Ya vẫn tiếp tục là chủ đề được tìm kiếm hàng đầu trên mạng xã hội Weibo. Hình ảnh của con gấu trúc này xuất hiện trên các bảng quảng cáo từ New York đến Thượng Hải, với thông điệp “Ya Ya, chúng tôi đang chờ bạn về nhà”.
Vào cuối tháng 4, Ya Ya đã lên chuyến bay trở về Trung Quốc cùng xác của Le Le, đánh dấu kết thúc hợp đồng cho mượn trong 20 năm giữa Trung Quốc và Mỹ. Sau một tháng cách ly tại Thượng Hải, Ya Ya đã được đưa đến Sở thú Bắc Kinh vào cuối tháng trước. Sở thú này thông báo rằng Ya Ya sẽ tạm thời không xuất hiện trước công chúng trong thời gian tới để được nghỉ ngơi và yên tĩnh.
Trong suốt 8 thập kỷ vừa qua, gấu trúc đã được coi là biểu tượng của chính sách ngoại giao ôn hòa của Trung Quốc, nhằm cải thiện hình ảnh quốc tế và tăng cường quan hệ với các quốc gia khác.
Khi tổng thống Mỹ Richard Nixon thăm Trung Quốc vào năm 1972, vợ ông đã đến thăm Sở thú Bắc Kinh và cảm thấy ấn tượng với những con gấu trúc. Vài tuần sau đó, cặp gấu trúc Ling-Ling và Hsing-Hsing đã được Trung Quốc chuyển đến Vườn thú Quốc gia tại Washington.
Trung Quốc đã tặng khoảng 23 con gấu trúc cho 9 quốc gia khác nhau, nhằm thể hiện tình hữu nghị, thiện chí và nỗ lực tăng cường quan hệ. Tuy nhiên, đến năm 1982, chính phủ Trung Quốc đã chấm dứt chính sách tặng gấu trúc do sự khan hiếm của loài và nhu cầu bảo vệ động vật tốt hơn.
Sau đó, Trung Quốc đã cho thuê gấu trúc theo các điều khoản hợp tác nghiên cứu với một số quốc gia và khu vực khác nhau. Hiện có khoảng 20 quốc gia đang thuê mượn 60 con gấu trúc Trung Quốc, trong đó Mỹ là quốc gia có số lượng nhiều nhất với 11 con, tiếp theo là Nhật Bản với 9 con.
Sự nổi tiếng của gấu trúc là một trong những động lực khiến nhiều quốc gia quyết định thuê chúng, bất chấp chi phí cao. Các sở thú được cho là phải trả mỗi năm khoảng một triệu USD để thuê một con gấu trúc từ Trung Quốc, chưa tính đến các chi phí bổ sung như chuồng nuôi gấu trúc, chăm sóc y tế và cung cấp tre trúc.
Hầu hết các sở thú thường ký kết hợp đồng thuê mượn trong khoảng 10 năm để có một cặp gấu trúc nhân giống. Theo điều khoản của hợp đồng, bất kỳ gấu trúc con nào được sinh ra đều thuộc sở hữu của Trung Quốc và thường được trả về nước khi chúng đạt 4 tuổi.
Sau đó, Trung Quốc đã cho thuê gấu trúc theo các điều khoản hợp tác nghiên cứu với một số quốc gia và khu vực khác nhau. Hiện có khoảng 20 quốc gia đang thuê mượn 60 con gấu trúc Trung Quốc, trong đó Mỹ là quốc gia có số lượng nhiều nhất với 11 con, tiếp theo là Nhật Bản với 9 con.
Sự nổi tiếng của gấu trúc là một trong những động lực khiến nhiều quốc gia quyết định thuê chúng, bất chấp chi phí cao. Các sở thú được cho là phải trả mỗi năm khoảng một triệu USD để thuê một con gấu trúc từ Trung Quốc, chưa tính đến các chi phí bổ sung như chuồng nuôi gấu trúc, chăm sóc y tế và cung cấp tre trúc.
Hầu hết các sở thú thường ký kết hợp đồng thuê mượn trong khoảng 10 năm để có một cặp gấu trúc nhân giống. Theo điều khoản của hợp đồng, bất kỳ gấu trúc con nào được sinh ra đều thuộc sở hữu của Trung Quốc và thường được trả về nước khi chúng đạt 4 tuổi.
Qatar đã phải xây dựng một ngôi nhà gấu trúc có diện tích khoảng 120.000 mét vuông tại Doha, cùng với một nhóm gồm 10 chuyên gia chăm sóc cặp gấu trúc Jing Jing và Sihai mà họ đã thuê từ Trung Quốc vào năm 2022.
Các chuyên gia tại đây đã phải học tiếng Tứ Xuyên, ngôn ngữ phổ biến trong môi trường sống tự nhiên của gấu trúc, để phục vụ cho Jing Jing và Sihai. Mỗi tuần, họ phải cung cấp 800 kg tre trúc tươi cho hai con gấu này, theo thông tin từ truyền thông địa phương.
Trước khi Ya Ya và Le Le được đưa đến Mỹ vào năm 2003, Sở thú Memphis đã chi khoảng 16 triệu USD để xây dựng một cơ sở gấu trúc khổng lồ. Họ đã thành lập một đội quản lý chăn nuôi và y tế thú y, cũng như trồng khoảng 4 hecta tre trúc.
Trong thời gian gần đây, Trung Quốc đã mở rộng mạnh mẽ việc “ngoại giao gấu trúc” của mình tới nhiều khu vực trên thế giới. Tuy nhiên, trong hai thập kỷ qua, họ không ký kết thêm bất kỳ hợp đồng cho mượn gấu trúc nào với Mỹ kể từ khi Ya Ya và Le Le được đưa tới Memphis vào năm 2003.
Sau sự ra đi của Le Le, không chỉ có những cáo buộc về ngược đãi động vật đối với Sở thú Memphis, mà nhiều người Trung Quốc cũng đổ lỗi cho Hiệp hội Vườn thú Trung Quốc – tổ chức chịu trách nhiệm quản lý các hợp đồng cho mượn gấu trúc của nước này. Một số người thậm chí đã cáo buộc rằng cơ quan này “đồng lòng với sở thú Mỹ” và đề nghị điều tra, thậm chí xử phạt hoặc giải tán hiệp hội này.
Một số người đã đề nghị đưa Sở thú Memphis vào danh sách đen và không cho phép tham gia vào các chương trình cho mượn gấu trúc trong tương lai. Một số khác đã yêu cầu đưa tất cả gấu trúc ở Mỹ trở về nước.
Họ đã tỏ ra hài lòng khi gấu trúc Ya Ya được đưa trở về quê hương và đồng thời kêu gọi chính phủ có một chính sách “ngoại giao gấu trúc” được lựa chọn kỹ hơn. Những người này cho rằng Trung Quốc không cần phải gửi “quốc bảo” tới các quốc gia như biện pháp để tăng cường tình hữu nghị.
“Tại sao chúng ta lại muốn gửi gấu trúc đến các nước không thân thiện? Gấu trúc ở Nga đang sống rất hạnh phúc. Tại sao lại như vậy? Đó là bởi vì người Nga và người Trung Quốc là bạn bè. Ít nhất họ không trừng phạt Trung Quốc”, một du khách lớn tuổi đã nói khi đón Ya Ya tại Sở thú Bắc Kinh.
Global Times công nhận những sự bức xúc này từ phía công chúng, nhưng lại trích dẫn các chuyên gia cho rằng “ngoại giao gấu trúc” không chỉ có mục đích chính trị hoặc thu hút du khách đến các sở thú.
“Vấn đề chính nằm ở việc thúc đẩy các hoạt động trao đổi thân thiện và giao lưu giữa người Trung Quốc và các nước khác”, giáo sư Li Haidong thuộc Viện Quan hệ Quốc tế, Đại học Ngoại giao Trung Quốc, cho biết.
Theo ông Li, các chương trình hợp tác nghiên cứu về bảo tồn gấu trúc đã trở thành biểu tượng của sự giao lưu giữa các dân tộc, hợp tác nghiên cứu khoa học và bảo tồn đa dạng sinh học giữa Trung Quốc và thế giới.
Ngoài ra, các khoản phí mà các sở thú quốc tế trả cho Trung Quốc đều được chuyển đến các khu bảo tồn của gấu trúc. Các sở thú và viện nghiên cứu ở nước ngoài cũng có việc trao đổi kinh nghiệm về chăm sóc và nuôi dưỡng gấu trúc với Trung Quốc.
Trong vòng 10 năm qua, Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn Gấu trúc Trung Quốc đã thiết lập nền tảng hợp tác và trao đổi quốc tế về loài động vật này, thu hút sự tham gia của 16 quốc gia và lãnh thổ, góp phần thành công trong việc nhân giống thành công 21 con gấu trúc ở nước ngoài cho đến tháng 10 năm 2022.
Số lượng gấu trúc nuôi nhốt trên toàn thế giới đã đạt 673 con, gần gấp đôi so với 10 năm trước. Đồng thời, quần thể gấu trúc hoang dã tại Trung Quốc đã tăng từ 1.114 con trong những năm 1980 lên 1.864 con, nhờ việc bảo vệ và mở rộng môi trường sống cho chúng.
Dù quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc gần đây đã trở nên căng thẳng ở nhiều lĩnh vực và dư luận nước này có nỗi bất bình, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Mao Ninh, đã khẳng định rằng cặp gấu trúc Ya Ya và Le Le đã được Sở thú Memphis “chăm sóc tốt” và được người Mỹ yêu mến.
Bà Mao nói: “Trung Quốc sẵn sàng tiếp tục hợp tác với các đối tác, trong đó có Mỹ, để đóng góp vào nỗ lực bảo tồn loài động vật đang bị đe dọa này”.
